Դավաճանություն

մի օր խոստացար ինձ հանձնել հոգիդ,
ու չնահանջել, երբ գիշերը գա,
մի օր խոստացար դու մնալ ինձ հետ,
նույնիսկ եթե քեզ չտեսնեմ հանկարծ...

մինչդեռ նետվում եմ փոթորկից առաջ,
ու ամեն ապտակ զգում հեռու քեզնից
մինչդեռ մրսեցի քո հայացքի մեջ,
երբ հայացքիդ հետ դու տարար և ինձ...

մի օր խոստացար, որ կապրեմ հավերժ,
ու միշտ կլինեմ ինչպիսին կուզես,
մինչդեռ հեռացար դու հենց այն պահին,
երբ ամենից շատն էի նմանվել ես քեզ...

© Ռի-Մա


Լուսամփոփ

գիշերը շնչում է դանդաղ վերևից, ու հալվում հանդարտ աչքերին քո բաց,
խավարը ոռնում է անտուն փոշու պես ու խեղդում վերջին հույսդ հողեղեն,
անգամ թե պոկվեն անճանաչ կապույտ երկնում տատանվող թելերդ կամաց,
անգամ թե ճամփադ սլանա անսանձ, քո վախերի դեմ ձեռքդ կբռնեմ...

խեղդվում է, գիտեմ, հեքիաթդ կիսատ, ու էլ չի բացվում դուռը քո կողպած,
հնձում է կյանքը քո սյուներն ամուր, ու փուլ է գալու տանիքդ քարե,
անգամ թե վառվեն, մոխրանան հանկարծ քաղաքներ, դարեր, աշխարհներ չափած,
անգամ թե ես էլ ծուխ դառնամ անհետ, հոգուդ սպառնացող հուրը կմարեմ...

աղմկում է դեռ անկատար հեռվում կաղ մենության հետ մութը մոլորված,
ու տկար կամքից քայքայվող հոգին ամբոխները այս շատ դեռ կծամեն,
անգամ թե հետո ոչ մի անկյունում ոչ մի պատառ ուժ չմնա հանկարծ,
անգամ թե ինքս էլ ցնդեմ ծխի պես, վախերդ ձեռքումս սեղմած կտանեմ...

© Ռի-Մա


Շրջանակ

Այս երկնքի համար
Շրջանակ է պատուհանը իմ,

Քո արտացոլանքին
Շրջանակ են աչքերս,

Քո ձեռքերի համար
Շրջանակ են մատները իմ,

Քո ժպիտին
Շրջանակ են շուրթերս...

Քո ժամանակի համար
Շրջանակ է ժամացույցը ձեռքիս,

Ու կյանքիդ
Շրջանակ է սենյակն իմ,

Քո հավերժության համար
Շրջանակ են տողերս,

Ու ազատությանդ
Շրջանակ են շղթաներն իմ...

Քո սիրո համար
Շրջանակ է հոգիս,

Ու սիրում եմ ես կտավն այդ...



Պահ

Դու ներս սահեցիր ճաքերով պատի,
Լցվեցիր ամեն անցք ու պահարան,
Խմվեցիր ամեն բուռ ու բաժակով,
Ներկեցիր ամեն դուռ ու պատուհան:

Հոսեցիր ամեն կաթիլով ջրի
Ու քուն բերեցիր դեղահաբի պես,
Պատռեցիր ամեն վարագույր ու բարձ,
Խախտեցիր ամեն պատարագ ու ծես...

Փրկեցիր ամեն փորձ ու աղետից,
Վառվեցիր լամպի, լուսամփոփի հետ,
Մաքրեցիր սպիտակ, նուրբ սրբիչի պես,
Ջնջեցիր ամեն շեշտ ու վերջակետ:

Տվեցիր կորցրած ու չեկած մի կյանք,
Թողեցիր հոգի ինձ իբրև ընծա.
Դու քամու նման սուրացիր մի պահ
Ու քամու նման աննկատ անցար...


Հեռացում

Խեղդվել են վաղուց պատերը իմ տան,
ու էլ չի նայում պատուհանը դուրս,
ինձ փոստատարներ հազիվ թե հյուր գան.
ես հեռացել եմ ծանր ու սուսուփուս...

դուռը այն, որ ես չէի ուզում փակել
այժմ կողպում եմ ինքնակամ ու լուռ,
չփորձես իզուր դուռս էլ թակել.
ուրիշ մարդու մոտ կհայտնվես հյուր...

այդպես է լինում, երբ աքսորում ես
ինքդ քեզ քեզնից բայց և դեպի քեզ,
դեպի մարդը այն, ում չես ճանաչել
դեպի այն աշխարհ, որտեղ չունես կես...

այդպես է լինում, երբ հասկանում ես
թուրը չես եղել, բայց վահանն էլ չես.
այդպես է լինում, երբ սովորում ես
կոտրած կողպեքից դու էլ չկառչել...


Զսպված թռիչք



Իմ աչքերը քո երկնքի գույնն ունեն,
Իմ արտասուքը թռչուններն են քո.
Երբ թռչում են նրանք երկնքով
Այդ ես եմ լալիս...


Ու հեռանում են երամ-երամ
Երկինքները իմ,
Ու մնում է հայացքս նրանց ետևից գետեր կարելու,
Որ վերադարձի ճամփան չմոռանան...


Իմ աչքերը քո երկնքի գույնն ունեն,
Իսկ դու երկինքդ սեղմում ես մատներիդ տակ ամեն անգամ
Ու վանդակում թռչող արցունքներս երեկվա...


Ես եմ քո զսպված թռիչքը.
Գոնե մի անգամ երկնքին նայիր իմ վանդակված
Ու արտասվիր ինձ հետ.


Չեմ ուզում թռչուններս հեռանան մենակ...



Ասեղ

Ես քեզ սպասում էի
Ինչպես վերնաշապիկ կարկատելիս մատը ծակելուց հետո
Արյան գալուն են սպասում,
Իսկ այն չի գալիս...

Իմ թելերը չափազանց շատ են բարակել
Անցյալս կարկատելու համար,
Ու կորցրել
Կարերը տունդարձի...

Ես այսօրվանից ասեղ եմ,,
Իսկ ժամանակը՝ դերձակը կյանքի
Ու եթե անգամ ծակելու գնով
Նա պիտի կարկատի քեզ իմ ապագայի շապիկներին

Ինձնով...


Մի գնա

խնդրեցի՝ նստես կողքիս,
որ նայեմ մատներիդ ու աշխարհից չվախենամ,
ինձ նվիրեցիր ձեռքերդ,

խնդրեցի՝ նստես կողքիս,
որ համոզվեմ աչքերիդ կանաչության մեջ.
աչքերիդ մեջ տուն գտա,

խնդրեցի՝ նստես կողքիս,
որ կյանքին նայեմ ուսերիդ վրայով
ու կյանք դարձան թևերդ 

անվերադարձ...


Irrevocabilis

թանձրանում է կյանքը իմ սենյակում,
ու ես սկսում եմ պատուհանագոգիս նստող աղավնիներին հաշվել.
նրանք ցավեցնել չգիտեն...

ամեն ինչ դառնում է պատուհան.
դռները, պատերը, մարդիկ.
ու սարսափում եմ նրանց միջով նայելիս,
ու չեմ ճանաչում աշխարհն այդպիսին...

ես չեմ մոռանում,
ու չեմ հեռանում առանց հրաժեշտի.
պարզապես կան շիվեր,
որոնք կոտրվել գիտեն
ու էլ չեն ծաղկում...


Վերափոխում


երբ դատարկվում ես ինքդ քեզնից,
ու էլ ոչ ոք քեզ չի սպասում սուրճի բաժակի մյուս ափին,
փոխվում են օրերը
փոխվում են մարդիկ
ու փոխվում ես դու...

երբ ստիպում են քեզ խեղդել պատուհանափեղկերի արանքում
երջանկության սպասելիքով պատուհանից դուրս նայելիս,
դու չես փոխվում.
մարդիկ են դադարում իմանալ
քո երազանքների թիվը...



Անբուժելի... մարդ


Վերջերս թռչունները զանգվածայնորեն
սկսել են զրկվել թռչելու կարողությունից
ու իրար դաժանորեն կտցահարել
գետնին առավել արևոտ տեղերում
հայտնվելու համար...

գիտնական-խելագարները նրանց մոտ ախտորոշել են
«մարդ» հիվանդությունը...


Այսպես են մարդիկ ծերանում...


նա պառկած էր գիշերվա ձախ ականջում
ու դիտում էր, թե ինչպես են
մեքենաների լույսերը սահում
իր սենյակի պատերով,

ու նրան թվում էր,
թե ամեն լույս մի հոգի է, 
որ եկել է իր բախտից բողոքելու
ու ասելու, որ կյանքը կարճ է,
իսկ գիշերվա ձախ ականջը՝ խուլ...

ամեն լույս իր գույնն ուներ, 
բայց նրանք բոլորն էլ դեղին էին,
ինչպես մազերն արևի...

լույսերը ճանկռում էին պատերը,
իսկ նա անքնությունից հունցում էր 
բանատեղծություն...

այսպես են մարդիկ ծերանում...


Կյանք


երբ մոլորակը ոտքեր առնի,
նոր ուղեծիր գծի՝
ծուռումուռ ինչպես գյուղական ճանապարհը,
ու հեռանա ծաղիկներ հավաքելու,
բռնիր ձեռքս...

երբ մեր տունը փոքրանա
ու դառնա փողոցներում խաղացող երեխաների
զառերից մեկը, 
որ միշտ վեցի վրա է ընկնում.
բռնիր ձեռքս...

երբ կյանքը անցնի գնացքի վագոններում քնած
ու ինձ մնա միայն վերջին վագոնի
մեկ սուրճի բաժակ կյանքը, որ խմեմ,
բռնիր ձեռքս...

երբ մի օր մետաղադրամ տամ
փողոցում մեզ մոտեցող տատիկին, 
իսկ նա, սովորականի պես օրհնելու փոխարեն
անիծի,
բռնիր ձեռքս...

երբ մաշվեն ափերս,
ու հոգնեն շարժվելուց 
մատներս չորացած ու բարակ,
քո ծերուկ ձեռքերով
բռնիր ձեռքս...


Գարուն


մարմելադե աղջնակը
սրճագույն աչքերով
արևագույն ծաղիկներ էր բաժանում
փակված ու փոշոտ պատուհանափեղկերին
ու ժպտում
ու լալիս
ու ապրում
նրանց հավասար...

չնայած բոբիկ էր ծնել աշխարհը նրան
ու պատուհանների առջև մորու փշեր տնկել,
բայց նա ժպտում էր
ու լալիս
ու ապրում
մարդկանց նման...

մոռացել են պատուհանները 
մարդկանց մասին,
մոռացել են մարդիկ
իրար,
իսկ քնած սևի
ու ջնջված սպիտակի մեջ
ասում են մեկ-մեկ հրաշք է ծնվում,
ու տեսնում են պատուհանները 
մի զույգ սրճագույն աչքերով
մարմելադե այն աղջկան
ու տեսնում են մարդիկ
մորեգույն արյունը փշերի վրա
ու հասկանում, որ եկել է
մորիները ջրելու ժամանակը...


Գերկյանք


երբ ամեն ինչ սենյակում է,
իսկ այն դատարկ է,
մանուշակները թոշնում են,
երբ գարունը դեռ չի էլ եկել...

իրերի շատությունից փոքրանում է իմ սենյակը
ու փոքրանում եմ ես այնտեղ նստած.
վերցնում գերփոքր մատիտը,
նկարում գերփոքր թիթեռներ
ու բաց թողնում գերփոքր պատուհանից
դեպի հսկայան երկինք...

նրանք չեն էլ երևում մի վայրկյան անց,
իսկ իմ աննշան մատները սկսում են
դողդողալ
արարելու անկարողության կասկածից...

ինձ էլ՝ գերփոքր աղջնակիս,
մի օր գերփոքր դռներով
կճանապարհեն հսկայական կյանք...


Երբ գնաս


Գնալուց առաջ ինձ կթողնես մի քայլ դատարկություն,
ես այնտեղ կյանք եմ նկարելու,

մի քայլ պատ,
ես դրա վրա բանաստեղծություն եմ գրելու,
(որը գնալուցդ առաջ անգիր կանեմ),

մի քայլ ինձնից,
որ մեկ-մեկ նայեմ ու հիշեմ դեմքդ,

մի քայլ լույս,
որ չմոռանամ քնել վերջում,

ու մի քայլ քո բույրից,
որ մուսաս ինձ գտնի գիշերով....

քեզնից հետո քեզ միայն տրորված ձյունն է հիշելու
ու լուսացույցը փողոցի.
նա կարմիր էր, երբ ծնվեցիր,
դեղին, երբ ապրում էիր 
ու կանաչ, երբ գնալուդ ժամը եկավ...

թեկուզ եթե գոյությանս չհավատաս,
գնալուց առաջ սեղմիր քեզ համար դռան բռնակի տեղ ապրած
ձեռքս...

ինձ մի քայլ քո մատներից է պետք
ներկերիս տեղը հիշելու համար...


Նրանք


Մատներով խաղաղություն նկարիր,
Ինչպես տատիդ մատներն էին 
Փափուկ ու քեզ պես կամակոր խմորից
Նկարում հաց...

Աչքերիդ առջև բարություն ցանիր,
Ինչպես մայրդ է ամեն առավոտ ջրում
Քո պատուհանագոգին քնած
Ու քո դեմքը իրենը դարձրած
Մանուշակին...

Շուրթերով բռնիր ճմարտությունը,
Ինչպես հայրդ է իր կոշտ մատներով միշտ բռնել
Անդավաճան ազնվության
Փշալարը...

Ու ամեն անգամ կզգաս,
Որ կյանքը տաք է
Ինչպես նոր թխված հացի բույրը,
Որ մաքուր է ինչպես
Փոշեհատը ծաղկիդ,
Որ ցավոտ է ու հատու 
Փշալարի նման...

Որ քոնն է ինչպես
Տատդ, մայրդ ու
Հայրդ քեզ հենվող...


Ես, դու, երկինքը


Ես կնայեմ երկնքին 
ու երկինքը կստանա իմ աչքերի գույնը,
իսկ աչքերս՝ երկնքինը...

Ես կհպվեմ անմահության թաշկինակին,
ու նա կհիշի մատներս
հավերժ...

Ես կկախվեմ ականջօղից անկումի,
ու դու կբռնես ճկույթս
ամենավերջին պահին...

Ես քեզ կբացեմ զարդատուփի պես,
ու դու կթաքնվես աչքերիս մեջ՝
հուսալով, որ այնտեղ
ես քեզ չեմ տեսնի...


Ես՝ գիշերս


ես ցանցաճոճում օրորվող
կույր ու իմաստուն սրիկա եմ՝
ծխամորճն ատամներով սեղմած
ու ծեր...

ժամացույցիս թիկ-թակը
հեղուկանում ու խառնվում է
ջրի կաթ-կաթին...
թիկ-թակ-կաթ...
ես ճանաչում եմ բոլոր մեղքերի
ձայները...

մյուսների համար գիշերը
ցերեկ կուլ տվող գազան է, 
իսկ ինձ համար նա տուն է՝
այն միակը տներից,
որ տեղավորվում է փակ աչքերում.

ես ծնվել եմ այսպես՝
գիշերը աչքերիս մեջ դրոշմած...


Երանի


խաղաղությունը լցվում է 
պատուհանափեղկերից ներս,
ու սառած պատերն իմ սենյակի
համբուրում են թպրտացող ու հեռու
շուրթերը գարնան...

խաղաղությունը թաղում է 
հայացքս այն հողի մեջ,
որից ծնվել է.
աչքերս վերադառնում են տուն.

թող փոթորիկները փոքրանան
ու տեղավորվեն սուրճիս բաժակում,
թող ձմեռը արտասվի
ու գարուն ծնի.

թող ետ գան կորած
ծիծեռնակները խաղաղության.
այս քաղաքը թռիչքի կարիք ունի


Կտավի հեղինակ՝ Dumitru Verdianu

Իմ նորածին գարունը


գարունը դեռ չծնված երեխայի դիրքով
կծկվել է քաղաքիս արգանդում
ու չի շարժվում ...

ձնաբուքը մտրակում է պատուհաններս,
իսկ ապակիները քրտնում են՝
ամաչելով սեփական մերկությունից...

քաղաքի բոլոր աչքերից ու ականջներից ելնող ծուխը
հուշում է ինձ, որ
դեռ երկար են նրանք այդպես քրտնելու,
ու դեռ երկար ժամանակ գարունը իր տոտիկով
քաղաքին ներսից չի դիպչի...

բայց այս գարնանը ես սպասելու եմ
այս անգամ ավելի մեծ անհամբերությամբ, քան երբևէ.
այս գարունը լինելու է
իմ վերածնված մանկության
տարեկիցը...



Կտավի հեղինակ՝ Lluís Albert Herranz

ջազ, 50/50 կյանք ու մահ, ու...


ջազ, 50/50 կյանք ու մահ, ու մոմերն էլ չեն ծխում.
առաջինը լույս ու ստվեր է անում երկրորդի համար,
ու պատին նկարվում է երրորդը...

ջազ, 50/50 կյանք ու մահ, ու դռներն էլ չեն բացվում.
մատներիդ ստվերով աղավնի պատկերիր պատին,
թող գոնե նա թռչել սովորի քո մենավոր պատն ի վեր...

ջազ, 50/50 կյանք ու մահ, ու անգամ հիվանդանալդ չի գալիս.
լռության բարակ ժապավենը նենգորեն սողոսկում է սենյակդ,
ու դու լավագույն բարեկամիդ տեսնելով նրան փաթաթում ես վզիդ.
քեզ տեղն է...

ջազ, 50/50 կյանք ու մահ, ու շուտով կլուսանա.
սենյակդ այս առավոտ կմահանա.
ասածս ինչ է՝ լռությունից չվախենաս.
ինձ կկանչես սենյակիդ հոգեհանգստին.
խոստանում եմ չուշանալ...


Վտարում


կյանքիդ գարունները
քեզ ջերմացնելու տեղ ապտակեցին,
ու դու վերցրիր մի թափանցիկ, անօդ արկղիկ
ու այնտեղ քո աշխարհը տեղավորեցիր,
ծնեցիր խամաճիկներ որդիներիդ պատկերով
ու բաժանեցիր դերերը նրանց միջև,
այնպես որ նրանցից որևէ մեկը
քեզնից չնեղանա...

հետո նրանց շարժել սկսեցիր,
իսկ նրանք մի օր էլ չուզեցին
քո թելիկներին ենթարկվել,
ու դու որոշեցիր նրանց կոտրել.
արդյունքում միայն թելերը կտրվեցին,
ու աշխարհդ փախավ ձեռքերիդ տակից...

գիշերը դեռ փողոցային շան պես
ոռնում է քո պատուհանի տակ,
իսկ ծխի քուլաները
քո ճակատին երկինք են նկարում.

դու այդ երկինքը կորցրել ես այն օրը,
երբ որոշել ես մահկանացուիդ անձնագիրը
փոխել աշխարհաստեղծի կեղծած պատճենով...